اخلاص در نيت و عمل
شخصي در جنگ ميان مسلمانان و كفار كشته شد، مردم گفتند: خوشا به حالش! چه سعادتمند شد كه در ركاب رسول خدا(ص) به شهادت رسيد. رسول اكرم(ص) براي اينكه مردم را از مسئله مهم اخلاص در عمل و اصلاح نيت آگاه سازد، فرمود: نه: شما نمي دانيد؛ او قتيل الله نشد، بلكه قتيل الحمار شد! كشته راه خدا نشد، كشته راه حمار شد. الاغي را در لشكر دشمن ديده بود. براي اينكه آن را تصاحب كند، گفت: حالا كه مسلمانان به ميدان جنگ مي روند، ما هم مي رويم و مي كشيم و اموال مي آوريم و غنيمت نصيبمان مي شود و الاغ را هم براي خود مي گيريم. آري او براي حمار آمده بود، و در راه آن كشته شد. ولي نه به حمار رسيد و نه به خدا! آيا اين بدبختي نيست؟! در كارها اين گونه نباشيم. مخصوصا در كارهاي ديني، كارهايي كه به نام خدا انجام مي دهيد، مسجد مي سازيد، حسينيه مي سازيد، جلسات اداره مي كنيد، خودتان را ارزان نفروشيد، كارتان را خراب نكنيد، فاسد نكنيد، انگيزه الهي داشته باشيد، تقوا داشته باشيد! (صفير هدايت، انفال ،

آثار اعمال
جمعي درباره اوضاع و احوال دنيا و روزگار، باهم گفتگو مي كردند. يكي گفت: اين دنيا، داراي يك نظام خاصي است كه طبق آن قانون بي اعتنا به خواسته اين و آن حركت مي كند. ديگري اظهار داشت: ولي قدرت خداوند، حاضر و ناظر و غالب بر اين قانوني كه شما گفتيد است و خداوند هرطوري بخواهد روزگار را مي چرخاند! فرد ديگري گفت: ماه و خورشيد و شب و روز كه عقل و فكر ندارند كه تغيير روش بدهند. گياهان و جانوران نيز ميلياردها سال است كه با روش قبلي روييده اند و رشد كرده اند و... در اين هنگام كه نزديك غروب آفتاب بود، آنها مشاهده كردند كه عارفي به سوي مسجد مي رود.

معنای حکمت

«حکمت» در لغت یعنی دانشی که حق است^[۱] و هیچ خلل و سستی در آن راه ندارد.^[۲] حکمت به معنى علم و تفقّه است و نیز در معنای آن گفته شده: حکمت شناخت حقایق است، چنان که هستند، به قدر توانائى.

ابن سینا گوید: حکمت صناعتى نظرى است که انسان توسط آن از تحصیل آنچه بر اوست که بدست آورد و آنچه بر اوست که انجام دهد تا نفس خود را به آن مرحله کمال برساند، بهره‌‌مند مى‌‌شود و استکمال مى‌یابد و تبدیل به یک عالم عقلى مى‌شود، مساوى عالم وجود و مستعد وصول سعادت اخروى مى‌‌شود و این بر حسب توانائى انسان است.^[۳]